زگیل، کوچک اما مسری
بدن ما همواره در معرض خطر بوده و گه‌گاه پذيراي مهمان‌هاي ناخوانده‌اي مي‌شود كه ممكن است واكنش‌هاي متفاوتي در مقابل ايـن گـونـه عوامل نشان دهد. ويروس‌ها، باكتري‌ها و عوامل حـسـاسـيـت‌زا از ايـن دسـتـه عـوامل هستند. زگيل هم يكي از واكنش‌هاي بدن است كه به دنبال ورود ويروس‌ها ايجاد مي‌شود. دانه معمولا ريزي كه از لحاظ ظاهري خوش‌قيافه نيست و موجب آزار و ناراحتي بيمار مي‌شود و همين عامل، بيشترين دليل تلاش بيماران براي درمان آن است.
زگيل، برآمدگي كوچك و تومور خوشخيم پوستي است كه بر اثر آلودگي به نوعي ويروس ايجاد مي‌شود. در واقع زگيل رشد غيرسرطاني پوست و نوعي اختلال سيستم ايمني به حساب مي‌آيد. زگيل‌ها در بيشتر موارد شامل يك يا چند نقطه ريز سياه و در حقيقت عروق خوني منعقد شده هستند. آنها به رنگ پوست، سفيد، صورتي يا قهوه‌اي مايل به زرد هستند، سطحي ناهموار دارند و معمولا جز خارش، عارضه شديد ديگري ندارند. ولي انواعي از زگيل‌ها سرطاني مي‌شوند؛ از اين ميان مي‌توان به زگيل‌هاي ناحيه تناسلي اشاره كرد. به طور كلي زگيل انواع مختلفي دارد كه شامل زگيل معمولي، زگيل پا، زگيل مسطح، زگيل تناسلي، زگيل نخي و زگيل قارچي است كه بيشتر در كف دست‌ها، پاها، كناره ناخن، پشت دست و حتي داخل دهان ديده مي‌شود.
زگيل چگونه ايجاد مي‌شود؟ حتما تا به حال شنيده‌ايد كه مي‌گويند اگر به گربه آب بپاشيد، زگيل درمي‌آوريد؛ تعبيري كه گوش‌هايمان از كودكي با آن آشناست. اما بايد گفت كه آب پاشيدن به گربه هيچ ربطي به زگيل درآوردن ندارد بلكه زگيل تنها نوعي اختلال سيستم ايمني بدن است كه بر اثر آلودگي با نوعي ويروس ايجاد مي‌شود. البته زگيل زماني ايجاد نشانه مي‌كند كه به دليل اندازه و شكل، ناخوشايند مي‌شود. زگيل معمولي از طريق تماس مستقيم با ويروس ايجاد مي‌شود. اين ويروس حتي مي‌تواند از طريق حوله آلوده يا لوازم شخصي فرد مبتلا منتقل شود. ولي به طور كلي سيستم ايمني افراد با هم متفاوت است و پاسخ‌هاي مختلفي به ويروس مي‌دهد و لزوما هر كسي كه با ويروس در تماس است، به زگيل مبتلا نمي‌شود.
آيا زگيل يك بيماري مسري است؟ بله. زگيل بسيار مسري است و براحتي از طريق تماس پوستي مي‌تواند از فردي به فرد ديگر منتقل شود. زگيل از طريق تماس مستقيم يا وسايل آلوده منتقل مي‌شود و زمان ورود ويروس تا بروز زگيل تا چند ماه طول مي‌كشد. خطر سرايت زگيل در زگيل‌هاي تناسلي بيش از ديگر انواع آن است و در اين شرايط همسر فرد آلوده بايد تحت بررسي قرار گيرد. زگيل از راه تماس نزديك به همراه سايش و فشار مثل فشردن دست يكديگر، گاز گرفتن دست آلوده و انگشت در دهان كردن و استفاده از حوله آلوده و كفش‌هاي مرطوب در حمام و استخرها منتقل مي‌شود.
چه افرادي بيشتر در معرض خطر ابتلا هستند؟ معمولا در افـرادي كـه دچار ضعف سيستم ايمني هستند يا از داروهاي تضعيف‌كننده ايمني بدن استفاده مي‌كنند و در افراد مبتلا به ويروسHIV ، احتمال ابتلا به زگيل و تعداد ضايعات بيشتر است.
همچنين 92 درصد از بيماراني كه تحت پيوند كليه قرار گرفته‌اند، پس از 5 سال به زگيل مبتلا شده‌‌اند. افرادي هم كه بيشتر از حمام‌هاي عمومي استفاده مي‌كنند، كودكاني كه عادت به جويدن ناخن‌‌هاي خود دارند و نيز بيماران ديابتي كه سيستم ايمني ضعيفي دارند، بيشتر در معرض ابتلا قرار دارند.
زگيل در چه سني شايع‌تر است؟ زگيل معمولا در كودكان و جوانان بروز مي‌كند و ميزان آن در ميان مردان و زنان يكسان است. ولي به طور عمده مي‌تواند در هر سني ديده شود كه بيشتر افراد 12 تا 16 سال مستعد ابتلا به آن هستند.
ايجاد زگيل در كودكاني كه قبلا هم سابقه ابتلا را داشته‌اند، 3برابر ديگر كودكان است. ميزان شيوع زگيل در سياه‌پوستان بيش از سفيدپوستان است.
آيا زگيل قابل درمان است؟ زگيل در بسياري از موارد خود به خود ناپديد مي‌شود، ولي در برخي افراد نياز به درمان دارد و در بيشتر موارد اقدام به درمان تنها براي جلوگيري از سرايت ويروس زگيل به نقاط ديگر بدن و افراد ديگر انجام مي‌شود.
زگيل‌هاي معمولي در كودكان طي مدت چند ماه يا حداكثر 2سال خود به خود از بين مي‌رود ولي در صورت مقاوم ماندن و دردناك بودن زگيل بايد بسرعت به پزشك مراجعه كرد. در ميان انواع زگيل‌ها، زگيل‌هاي تناسلي به دليل احتمال سرطاني شدن، بايد بلافاصله درمان شوند و بخصوص زنان مبتلا، بايد به طور منظم آزمايش پاپ اسمير انجام دهند. معمول‌ترين درمان‌هايي كه در درمان زگيل استفاده مي‌شود، شامل كاربرد اسيد ساليسيليك و اسيد لاكتيك، سرمادرماني با نيتروژن مايع، استفاده از جريان الكتريكي (سوزاندن)، ايمني‌درماني با داروهاي محرك سيستم ايمني به صورت خوراكي و موضعي و جراحي با ليزر هستند. از اين ميان 70تا 80 درصد از زگيل‌هاي دست با استفاده از سرمادرماني در مدت 12 هفته تا 3 ماه درمان مي‌شوند و به نوعي مناسب‌ترين روش درماني، همين سرمادرماني با نيتروژن مايع است كه ويروس‌ها و سلول‌هاي حاوي ويروس را از بين مي‌برد. اما علاوه بر درمان‌هاي شيميايي، برخي داروهاي گياهي و سنتي نيز هستند كه در درمان زگيل نقش موثري ايفا مي‌كنند. به طور مثال استفاده از عصاره سير روي زگيل به مدت 7 تا 14 روز و روزي 2 بار تاثير 90 درصدي در درمان زگيل دارد يا استفاده از صمغ انجير عوارض و نيز مدت درمان با درمان‌هاي شيميايي را به نصف كاهش مي‌دهد.
آيا با درمان زگيل براي هميشه از شر آن خلاص مي‌شويم؟ زگيل به دليل ويروسي بودنش توانايي تكثير زيادي دارد و مي‌تواند بافت‌هاي سلولي اطرافش را نيز درگير كند. بنابراين بعد از درمان هم، به دليل وجود سلول‌هاي آلوده احتمال رشد و ايجاد زگيل‌هاي جديد وجود دارد. بنابراين تنها راه جلوگيري از عود زگيل و گسترش مجدد آن، درمان سريع است تا ويروس‌ها توانايي آلوده كردن سلول‌هاي ديگر را نداشته باشند.
چه عواملي بروز و بدتر شدن زگيل‌ها را افزايش مي‌دهد. با زگيل چگونه برخورد كنيم؟ تماس با فرد آلوده مهم‌ترين راه انتقال است و در كنار آن عواملي چون كندن زگيل، دست دادن با افراد مبتلا، ليف زدن، شانه كردن يا اصلاح نواحي مبتلا به زگيل، سنگ پا كشيدن در زگيل‌هاي كف پايي، استفاده از ناخن‌گير فرد آلوده، مرطوب بودن نواحي مبتلا به زگيل، استفاده از حوله و وسايل شخصي افراد مبتلا و نيز راه رفتن در حمام‌هاي عمومي و نيز استفاده از استخرها هستند كه مي‌تواند احتمال ابتلاي فرد را به انواع زگيل افزايش دهد.
آيا زگيل جنبه وراثت دارد؟ برخي تحقيقات صورت گرفته عامل ايجاد زگيل را فعل و انفعال عوامل محيطي و ژنتيكي مي‌دانند، به طوري كه دسته‌بندي خانوادگي و تنوع نژادي زگيل، احتمال ارثي بودن آن را بالا مي‌برد. فرزندان والديني كه سابقه ابتلا به زگيل داشته‌اند حدود 5 برابر بيشتر از سايرين در معرض بيماري هستند و احتمال ابتلا به زگيل در ميان خواهران و برادران يك خانواده نيز بيشتر است. در ضمن زگيل به دليل ويروسي بودنش احتمال عود مجدد دارد.