سرطان مثانه، خطري جدي در كمين مردان
به طور كلي مثانه عضوی است در داخل حفره لگن خاصره با دیواره‌هایی ماهیچه‌ای و قابل انعطاف كه ادرار در آن جمع‌آوری می‌شود، متوسط ظرفیت ادرار در یك مثانه بالغ در حدود 600 ـ300 سی‌سی متغیر است. ادرار به وسیله كلیه‌ها توليد شده و توسط 2 لوله به نام میزنای وارد مثانه و از مثانه به وسيله لوله‌ای به نام پیشابراه تخلیه می‌شود.
مثانه شامل 3 لایه بافت پوششی بینابینی (اوروتلیوم) كه داخل مثانه، میزنای و میزراه را پوشانده است، لایه همبند مخاطی كه در زیر اوروتلیوم قرار دارد و بخش عریضی از بافت ماهیچه به نام لایه همبند ماهیچه‌ای است، مي‌شود.
با توجه به این‌كه سرطان به چه بخش‌هایی از این لایه‌های سلولی مثانه حمله‌ور شده باشد پزشكان می‌توانند مناسب‌ترین راه درمانی را انتخاب كنند.
سرطان مثانه بر اساس وضعیت تومورهای مثانه در زیر میكروسكوپ به 3 دسته كارسینوم اوروتلیال (بيشتر از90 درصد)، كارسینوم سلول سنگفرشی (3 تا 8 درصد) و ادنوكارسینوم (يك تا 2 درصد)تقسيم مي‌شوند.
مراحل پيشرفت درمان
به طور كلي سرطان مثانه دارای مراحل مختلفی است كه بعد از تشخیص بیماری و تعیین‌كردن مرحله دقيق آن با توجه به میزان پیشروی، می‌توان راه درمان بيمار را تعیین كرد.
مرحله صفر: سلول‌های سرطانی تنها در پوشش داخلی مثانه یافت می‌شوند.
مرحله یك: سلول‌های سرطانی به یك لایه پایین‌تر از لایه داخلی نفوذ كرده‌اند، اما هنوز به عضلات مثانه دسترسی ندارند.
مرحله دو: سلول‌های سرطانی به لایه عضلانی نفوذ كرده‌اند، اما وارد لایه چربی دور مثانه نشده‌اند.
مرحله سه: سلول‌های سرطانی به لایه چربی دور مثانه، پروستات و واژن حمله كرده‌اند، ولی هنوز وارد غده‌هاي لنفاوی نشده‌اند.
مرحله چهار: سلول‌های سرطانی به غده‌های لنفاوی، لگن، دیواره محوطه شكم دسترسی یافته‌اند.
مرحله بازگشت مجدد یا عود: سرطان پس از درمان، در مثانه یا دیگر بافت‌های نزدیك به آن عود می‌كند.
به طور معمول وجود سرطان مثانه با نشانه‌هاي مشخصي در فرد مبتلا همراه است.
اختلال در عادت دفع ادرار يكي از نشانه‌هاي ابتلاست. به معنی این‌كه تعداد موارد دفع ادرار به هم خورده و بیمار از تخلیه كامل ادرار خود رضایت ندارد.
تغییر رنگ ادرار بویژه خونی شدن آن هم یكی از نشانه‌های مهم این بیماری محسوب می‌شود.
از دیگر نشانه‌های مهم این سرطان خونریزی از نسج است كه ممكن است به اشكال مختلفی بروز كند. به عنوان مثال ممكن است گاهی ادرار كاملا خونی شود یا گاهی پاك باشد، ولی پس از تمام شدن دفع ادرار، خون یا فقط دفع لخته خون مشاهده شود.
در اين ميان مطالعات اخیر نشان می‌دهد كه پایین بودن غلظت سرمی‌آهن و روی و افزایش غلظت سرمی مس در بدن می‌تواند از علائم ابتلا به این بیماری باشد.
عوامل ايجادكننده سرطان مثانه
كشیدن سیگار: عوامل و در واقع ریسك فاكتورهایی كه باعث بروز بیماری سرطان می‌شود انواع مختلفی دارد كه از جمله آنها می‌توان به مهم‌ترین عامل آن یعنی كشیدن سیگار اشاره كرد؛ افراد سیگاری 2 برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند، سیگاركشیدن دلیل نیمی‌از مرگ و میر مردان بر اثر ابتلا به سرطان مثانه و بیش از یك سوم در زنان است.بعضی از مواد شیمیایی سرطان‌زاي موجود در توتون سیگار، توسط ریه‌ها جذب، در داخل خون رها و سپس به وسیله كلیه‌ها تصفیه می‌شود. این مواد درون ادرار به سلول‌های اوروتلیال آسیب وارد می‌كنند كه این آسیب احتمال ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهد.
استنشاق مواد شیمیایی: عامل دیگر ابتلا به اين نوع سرطان، قرارگرفتن در معرض استنشاق مواد شیمیایی سرطان‌زاست، بعضی از مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزیدین و نفتیل‌آمین كه گاهی اوقات در صنایع رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند عامل بروز سرطان مثانه باشد.
نژاد: سفیدپوستان بیشتر از سیاهپوستان در معرض ابتلا به سرطان هستند.
افزایش سن: این عامل با سرطان رابطه مستقیم دارد. میانگین سن در تشخیص سرطان مثانه 65سال و كمتر از يك درصد از موارد ابتلا به سرطان در میان افراد زیر 40 سال است.
تشخيص زودهنگام ضرورتي براي جلوگيري از عود سرطان
در حال حاضر روش‌های مطمئنی برای پیشگیری از بروز سرطان مثانه وجود ندارد و بهترین برنامه دوری از عوامل خطر است. نكشیدن سیگار و اجتناب از قرارگیری در معرض استنشاق برخی از مواد شیمیایی می‌تواند تا حدودی به جلوگیری از ابتلا به این سرطان كمك كند. همچنین عدم نگهداری ادرار به مدت طولانی می‌تواند یكی از راه‌های پیشگیری محسوب شود، زیرا ادرار حاوی مواد سمی است كه باید هرچه سریع‌تر از بدن خارج شود در غیر این صورت می‌تواند به بافت مثانه آسیب بزند و سرطان ایجاد كند. معاینه كامل و منظم می‌تواند در تشخيص زودهنگام این بیماری كه ضریب عودكنندگی بالایی دارد، كمك كند.
یك تحقیق جدید اعلام كرده است نوشیدن مقادیر زیادی مایعات می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را در افراد كاهش دهد، زیرا نوشیدن مایعات زیاد ادرار را افزایش داده و در نتیجه مثانه فرد فعالیت بیشتری می‌كند كه باعث می‌شود تا هر نوع ماده سرطان‌زایی كه ممكن است در ادرار وجود داشته باشد، رقیق شود و نتواند مدت زیادی در مجاورت سلول‌های آن باقی بماند. همچنین خوردن كلم بروكلی و گل كلم نه‌تنها از ابتلا به سرطان مثانه پیشگیری می‌كند، بلكه پیشرفت سرطان را در مبتلایان به تاخير مي‌اندازد.
مطالعات نشان می‌دهد تركیبات موجود در كلم بروكلی سلول‌های سرطانی مثانه بویژه سلول‌های مهاجمی را كه به سرعت در بدن انتشار می‌یابند، مهار می‌كند. همچنین این تركیبات تاثیرات زیستی مشخصي در كاهش سرعت رشد سرطان مثانه دارند. كلم بروكلی و سایر سبزیجات برگدار حاوی تركیبی شیمیایی هستند كه به ایزوسیانیت تبدیل می‌شود، این ماده یك ضد سرطان محسوب می‌شود.
متخصصان می‌گویند كلم بروكلی می‌تواند از بروز سرطان‌های مثانه و پروستات پیشگیری كند و حتی در درمان آنها موثر باشد.
مرغ پخته شده با پوست نیز مقدار كمتری آمین‌های هتروسایكلیك تولید می‌كند. این آمین‌های سرطان‌زا در زمان طبخ گوشت در درجه حرارت بالا تولید می‌شود. خطر ابتلا به سرطان مثانه در مردان و زنانی كه در هفته 5 مرتبه یا بیشتر مرغ پخته شده بدون پوست می‌خورند، 52 درصد بیشتر است.
مطالعات نشان داده است خطر سرطان مثانه با كاهش میزان لیكوپن و سلنیوم در سرم خون افزایش می‌یابد، گوجه‌فرنگی و فرآورده‌هاي آن، تنها منبع سرشار از لیكوپن هستند. لیكوپن تركیبی محلول در چربی است و به این دلیل وجود چربی در رژیم غذایی مانند روغن زیتون می‌تواند جذب آن را افزایش دهد.
راه‌های درمان سرطان مثانه
ایمونوتراپی (BCG) داخل مثانه: در این روش BCG به مثانه وارد می‌شود. این كار نقش پیشگیرانه و درمانی برای جلوگیری از عود و از بین رفتن بقایای سلول‌های تومورال سطحی دارد.
رزكسیون (برداشتن تومور از راه مجرا): روشی است برای برداشتن تومورهای سطحی از طریق دستگاه رزكتوسكوپ.
پارشیال سیستكتومی (برداشت ناكامل مثانه): در این روش كه برای تومورهای منفرد استفاده می‌شود، قسمتی از مثانه با عمل جراحی برداشته می‌شود. رادیكال سیستكتومی: این روش در واقع برداشتن ارگان‌های مختلف واقع در قدام لگن است.
رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و درمان‌های تركیبی را هم مي‌توان از جمله روش‌هاي درماني سرطان مثانه محسوب كرد.