سلام دکتر

اين موضوع در حالي است كه با وجود تغذيه مناسب و كافي مي‌توان از دوسوم اين مرگ و ميرها جلوگيري كرد. غذاهاي تكميلي براي كودكان معمولا از 6 ماهگي توصيه مي‌شود و تا 3 سالگي كه شير مادر بتدريج قطع مي‌شود، ادامه مي‌يابد. نكته مهم در انتخاب نوع تغذيه مناسب كودك، مربوط به بهينه‌سازي وضعيت تغذيه‌اي است تا هيچ اختلافي بين مواد مغذي مورد نياز و آنچه كه كودك قادر به مصرف، جذب و استفاده از آن است، وجود نداشته باشد. همچنين مشخصات غذاهاي تكميلي ‌بايد متناسب با سن كودك، داراي بافت و غلظت مناسب، به صورت‌هاي (مايع، نيمه‌جامد و جامد) و حاوي تمامي مواد مغذي ضروري مانند پروتئين، فيبرها، مواد معدني، ويتامين‌ها، كربوهيدرات‌ها، آهن و غيره باشند.

در اين ميان نبايد فراموش كنيد كه بهترين راه براي شروع غذا دادن به كودكان، استفاده از غذاهاي خانگي است. در واقع غذاهاي آماده شده در خانه مي‌توانند به اندازه غذاهاي كودك تجاري، مغذي بوده و مقرون به صرفه‌تر از آنها باشند و نيز والدين مي‌توانند كنترل بيشتري روي تنوع و بافت غذا داشته باشند. هر چند غذاهاي كودك تجاري كه با ويتامين‌ها و مواد معدني ضروري غني شده باشند نيز مي‌توانند براي والدين شاغل به دليل سهولت دسترسي، مورد استفاده قرار گيرند.

تغذيه كودكان 6 ـ 4 ماهه: هر چند برخي از متخصصان شروع غذاهاي كمكي را به دليل وزن‌گيري بعضي از كودكان از 4 ماهگي در نظر مي‌گيرند و اما توصيه اكثر پزشكان اطفال به دليل احتمال بروز آلرژي و كامل نبودن سيستم هضم و جذب، همان 6 ماهگي است. مقدار شير توصيه شده در اين سن هر 4 ـ 3 ساعت شير مادر يا حدود 1000 ميلي‌ليتر (34 اونس) شيرخشك است، اما غذاهاي جامد را مي‌توان قبل يا بعد از شيردهي يا در بين شيردهي به كودك داد. البته اولين غذاي كودك لزوما نبايد غذاهاي تهيه شده با برنج باشد. در واقع بسياري از متخصصان اطفال، ميوه‌هاي پوره يا له شده مانند موز، سيب يا گلابي پخته شده و سيب‌زميني شيرين مخلوط با شيركودك را نيز به عنوان اولين غذاي كودك توصيه مي‌كند. بهتر است هر ماده غذايي را از يك قاشق غذاخوري شروع و بتدريج به مقدار آن اضافه كنيد. از غذاهاي ديگري كه مي‌توان به كودك 6 ماهه داد، پوره سبزيجات مانند هويج و لوبيا سبز پخته و غلات مانند غذاي برنجي و ذرت مخلوط با شير است. براي تهيه غذاي برنجي در خانه مي‌توان از پودر برنج (كه بهتر است سبوسدار و غني شده با آهن باشد)، استفاده كرد كه با كمي آب پخته و با شير يا شير خشك مخلوط شده باشد. بتدريج تعداد دفعات تغذيه كودك را افزايش دهيد و از يك بار در روز به 3 بار در روز برسانيد. ضروري است كه بعد از هر ماده غذايي دقت كنيد كودكتان هيچ‌گونه علائمي از واكنش‌هاي آلرژيك نشان ندهد، بنابراين هميشه از يك نوع ماده غذايي ساده شروع كنيد و پس از 5 ـ4 روز ماده غذايي بعدي را به مخلوط اضافه كنيد. براي اطمينان از دريافت كافي ويتامين‌هاي مهم توسط كودك مي‌توانيد به او قطره‌هاي ويتاميني A و D بدهيد. اين موضوع بخصوص در مورد كودكاني كه با شير مادر تغذيه مي‌كنند يا نوزاداني كه كمتر از 500 ميلي‌ليتر شير خشك در روز مصرف مي‌كنند، مهم است.

تغذيه كودكان 8 ـ 6 ماهه: در اين سن نيز همچنان به كودك غلاتي كه آلرژي كمتري ايجاد مي‌كنند، مانند غذاهاي تهيه شده از برنج سبوس‌دار، ذرت و بلغور جو كه خوب آسياب شده باشند، بدهيد (3 ـ 2 بار در روز)‌. همچنين در اين سن از ميوه‌هاي پخته شده يا رسيده خام يا مخلوط چند ميوه كه در كودك ايجاد حساسيت نكند، مي‌توان استفاده كرد. سبزيجاتي مانند هويج، لوبيا سبز و نخود سبز نيز همراه با گوشت مرغ و در 8 ـ7 ماهگي مي‌توان به صورت سوپ‌هاي مخلوط و كاملا ميكس شده به كودك داده شود. از 8 ماهگي مي‌توانيد به كودك ماست پرچرب بدهيد (يك‌چهارم تا يك‌سوم فنجان)‌. در صورت دادن آبميوه‌ به كودك، يك قسمت از آنها را با 2 قسمت آب رقيق كنيد (حدود 4ـ 2 اونس)‌.

تغذيه كودكان 10ـ 8 ماهه: در اين دوره نيز هنوز كودك به 4ـ 3 بار تغذيه با شير مادر يا شير خشك نياز دارد. علاوه بر غلات قبلي، جو پوست كنده، گندم، نان تست، كراكرهاي بدون نمك، پاستاي رشته‌اي خوب پخته شده (يك‌چهارم تا يك‌دوم فنجان)‌ و ميوه‌هاي نرم، (يك‌چهارم تا يك‌دوم فنجان)‌ را هم مي‌توانيد به كودك بدهيد. علاوه بر سبزيجات پخته ذكر شده، سبزيجاتي مانند بروكلي و پياز (يك‌چهارم تا يك‌دوم فنجان)، حبوبات خوب پخته و له شده مانند لوبيا و عدس، انواع گوشت‌ها و زرده تخم‌مرغ به صورت كاملا پخته و پوره‌شده يا ريز خردشده (يك‌هشتم تا يك‌چهارم فنجان) هم مي‌توانند در برنامه غذايي كودك قرار گيرند. همچنين از ماهي خوب پخته و بخارپز شده، نرم و بدون استخوان نيز مي‌توان استفاده كرد. ماست يا پنيرهاي نرم نيز به ميزان يك‌چهارم تا يك‌سوم فنجان قابل استفاده است.

تغذيه كودكان 12ـ10 ماهه: در اين دوره نيز كودك ضمن 3 تا 4 بار تغذيه با شير مادر يا شير خشك، با وجود داشتن چند دندان و راحت‌تر بلعيدن غذاها، مي‌تواند 3 وعده غذايي و 2 وعده اسنك (تنقلات) در روز مصرف كند. غلات غني شده با آهن از هر نوع (يك‌چهارم تا يك‌دوم فنجان)، سبزيجات خوب پخته شده در اندازه‌هاي كوچك (يك‌چهارم تا يك دوم فنجان)، ماكاروني (يك هشتم تا يك چهارم فنجان)‌، انواع غذاهاي پروتئيني شامل حبوبات و گوشت‌ها (به صورت پخته و ريزخرد)‌ يك هشتم تا يك چهارم فنجان (به ميزان 4 ـ 2 قاشق در روز)‌، ماست (يك سوم فنجان)‌ و آبميوه (6ـ2 اونس در يك فنجان) از جمله موادي هستند كه به كودك در اين سنين داده مي‌شود.

اما پس از 12 ماهگي، بر غذاهاي خانواده تكيه مي‌شود كه با تنوعي از منابع غذايي مي‌تواند مواد مغذي مورد نياز را در اختيار كودك قرار دهد. البته غذاهاي فاقد مواد مغذي را مي‌توان با پروتئين‌ها و ريزمغذي‌ها، البته در دوزهاي مناسب، غني كرد. به عنوان مثال چنانچه به جاي استفاده روزانه از گوشت‌ها كه منبع خوبي از آهن هستند، در دسترس نبوده يا براي برخي از خانواده‌ها توجيه اقتصادي نداشته باشند، مي‌توان از منابع گياهي آهن با منابع غذايي حاوي ويتامين C استفاده كرد تا جذب آهن بخوبي صورت بگيرد يا ساير غذاهاي تكميلي با مقادير كافي از آهن و مكمل‌هاي ويتاميني غني شوند. در اين خصوص غذاهاي كودك آماده براي مصرف در جايي كه غذاهاي حيواني و جانشين‌هاي شير مادر كمتر در دسترس باشند، مناسب هستند.

همچنين در مورد از شير گرفتن كودكان پس از يك‌سالگي و تبديل شير مادر و شير خشك به شيرهاي پرچرب پاستوريزه، ابتدا با مخلوط يك‌دوم شير مادر يا شير خشك و يك‌دوم شير پرچرب شروع كنيد. البته بهتر است تا كودكتان آمادگي ندارد، او را از شير نگيريد.