كليه‌ها مسووليت تصفيه و پاكسازي خون را از مواد زائد برعهده دارند، اما اگر به هر علتي نتوانند به وظايف خود عمل كنند، دياليز جايگزين اعمال و وظايف حياتي كليه‌ها مي‌شود. مي‌توان گفت، در بيماراني كه كليه‌ها بخوبي كار نمي‌كنند، دياليز راهكاري است تا بتوانند به زندگي ادامه دهند و با پيامدهاي ناشي از ايجاد اختلال در عملكرد كليه‌ها مواجه نشوند.

واژه دياليز نخستين‌بار از سوي توماس گراهام سال 1861 ميلادي مورد استفاده قرار گرفت. توماس گراهام براي
اولين بار متوجه شد غشاي گياهان مي‌تواند به عنوان يك غشاي نيمه‌تراوا مورد استفاده قرار گيرد و بر اين اساس، نخستين دستگاه دياليز سال 1913 طراحي و ساخته شد كه پس از ايجاد تغييراتي در چگونگي عملكرد آن، از اواسط دهه 1920 به عنوان يك راهكار درماني براي كمك به بهبود وضعيت زندگي بيماران كليوي مورد استفاده قرار گرفت. دياليز فرآيندي است كه طي آن،‌ تركيب مواد محلول هنگامي كه در ارتباط با يك محلول ديگر قرار مي‌گيرد كه از طريق يك غشاي نيمه‌تراوا از هم جدا مي‌‌شوند، تغيير خواهد كرد. همودياليز از شايع‌ترين روش‌هاي درماني بيماران كليوي است.

در اين روش، خوني كه در يك مسير عروقي ثابت يا موقت در جريان باشد، با سرعتي حدود 300 ميلي‌‌ليتر در دقيقه وارد مويرگ‌هايي مي‌شود كه از غشاي نيمه مصنوعي ساخته شده است. در قسمت مقابل اين دستگاه، مايع دياليز كه حاوي كلريد سديم، بي‌كربنات و غلظت‌هايي از پتاسيم است، جريان دارد. معمولا وقتي تجمع مواد زائد در بدن افزايش مي‌يابد و موجب ناراحتي فرد بيمار مي‌شود، انجام دياليز لازم و ضروري خواهد بود.

پزشكان براي اين كه تشخيص دهند چه زماني دياليز براي بيمار لازم است، مواد شيميايي مختلفي نظير كراتينين و اوره خون فرد بيمار را اندازه مي‌گيرند. افزايش مقدار اين دو ماده در خون نشان‌دهنده اين است كه توانايي كليه‌ها براي تصفيه بدن از مواد زائد كاهش يافته است. روش همودياليز در مقايسه با روش دياليز پريتونيل كه از ديگر انواع دياليز است، شايع‌تر است. براي خروج آب اضافي و مواد زائد از بدن فرد بيمار، از يك فيلتر خاص كه در حقيقت همان غشاي دياليز است استفاده مي‌شود.

اين گروه از بيماران معمولا هفته‌اي 3 بار براساس يك برنامه زماني مشخص به مراكز درماني مراجعه مي‌كنند. فرآيند درمان در هر مراجعه 2 تا 4 ساعت به طول خواهد انجاميد كه در اين مدت زمان، بيمار تحت نظر قرار مي‌گيرد. فشار خون او گرفته مي‌شود و دستگاه دياليز نيز تنظيم مي‌شود تا آب و مواد زائد از بدنش خارج شود. به اين ترتيب، بيمار به‌رغم محدوديت‌هايي كه با آن مواجه است، مي‌تواند به زندگي ادامه دهد.

منبع