گوشهاي سنگين، مشكلي كه بيشتر سالمندان با آن مواجه هستند
گاهي در اطراف خود با سالمنداني روبهرو ميشويم كه قدرت شنوايي خوبي ندارند و بناچار براي برقراري ارتباط با آنها بايد صداي خود را بالاتر از حد معمول ببريم همين مساله هم باعث آزار خود فرد سالمند و طرف مقابل ميشود. اما اين عارضه چيست و آيا ميتوان مانع بروز آن شد؟
پيرگوشي نوعي فرآيند كاهش شنوايي است كه افراد مسن با آن دست به گريبان هستند و با افزايش سن بروز ميكند. حدود 30 تا 35 درصد از افراد 65 تا 75 سال به اين بيماري مبتلا ميشوند. يكسوم از افراد بالاي 60 سال و نيمي از افراد بالاي 85 سال دچار مشكل كاهش شنوايي هستند. اين مشكل ، فرد را از لذت همصحبتي با خانواده و دوستان بازميدارد. در اين عارضه، فرد قادر به شنيدن اصوات فركانس بالا (صداي زير) نيست. به عنوان مثال، فرد نميتواند صداي چهچهه پرنده يا صداي تلفني را كه در نزديكي او زنگ ميزند بشنود، ولي همين فرد ممكن است صداي بم كاميوني را كه در پايين خيابان در حال عبور است بشنود. جالب است بدانيد مردان بيشتر از زنان دچار پيرگوشي ميشوند و اين، به خاطر قرار گرفتن بيشتر مردان در معرض آلودگيهاي صوتي صنعتي است.
علت ايجاد پيرگوشي
پيرگوشي علل متعددي دارد. عمدهترين دليل بروز اين عارضه، ايجاد تغييراتي در گوش داخلي افراد با افزايش سن است. دليل ديگر ميتواند ايجاد تغييراتي در گوش مياني يا تغييرات پيچيدهاي در طول مسيرهاي عصبي منتهي به مغز باشد. پيرگوشي در بيشتر موارد، هر دو گوش را به يك اندازه تحت تاثير قرار ميدهد و چون اين فرآيند كاهش شنوايي بتدريج رخ ميدهد، افراد مبتلا قادر به تشخيص كاهش قدرت شنوايي خود نيستند. از سويي، پيرگوشي ممكن است به موجب بيماري قلبي، فشارخون بالا و شرايط عروقي كه بر اثر ديابت يا مشكلات ديگر گردش خون ايجاد شدهاند، بر اثر تغييرات به وجود آمده در ذخيره خون گوش رخ دهد. اين نوع كاهش شنوايي، به صورت خفيف، متوسط و شديد ايجاد ميشود.
گاهي پيرگوشي نوعي اختلال انتقالي محسوب ميشود به اين معنا كه كاهش حساسيت صوتي از طريق ناهنجاريهاي گوش خارجي يا مياني ايجاد ميشود. اين ناهنجاريها شامل كاهش عملكرد پرده صماخ يا كاهش عملكرد 3 استخوان گوش مياني ميشود كه در انتقال امواج صوتي به گوش مياني و داخلي دخيلند. علاوه بر عواملي كه گفته شد، اثرات تراكمي صداهاي محيطي، كاهش گيرندههاي حساس در گوش داخلي، عوامل ژنتيكي، بهداشت گوش و اثرات جانبي برخي داروها نيز ميتوانند در ايجاد پيرگوشي دخيل باشند. در افرادي هم كه در معرض صداهاي بلند قرار دارند، مانند قرار گرفتن در معرض صداي ترافيك، صداي بلند موسيقي، صداي كارخانجات پرسروصدا، شغلهاي پر سروصدا و غيره، احتمال اين كه در آينده به پيرگوشي مبتلا شوند بيشتر است.
پيرگوشي را چگونه بشناسيم؟
اگر شما هم جزو آن دسته از افرادي هستيد كه احساس ميكنيد صداها را با وضوح و فركانس كمتري ميشنويد، به اين علائم دقت بيشتري كنيد. در اين عارضه، صحبت اطرافيان در ظاهر مانند نجوا كردن است و فرد چيز زيادي از حرفهاي ديگران متوجه نميشود. اصواتي با فركانس زير مانند «س» و «ش» به سختي شنيده و از هم تفكيك ميشود. گفتگوي ديگران بخصوص با وجود صداي پيشزمينه، بسختي شنيده ميشود. افراد مبتلا به پيرگوشي صداي مردان را راحتتر از صداي زنان ميشنوند و بعضي صداها خيلي بلند و آزاردهنده به نظر ميرسد. در پيرگوشي، فرد در يك يا هر دو گوش خود صداي وزوز يا زنگ ميشنود و گاهي نيز اين افراد دچار سرگيجه ميشوند و اظهار ميكنند صداها را ميشنوند ولي در درك آنها مشكل دارند. آنها صداي اطرافيان را بيشتر شبيه يك همهمه ميدانند يا فكر ميكنند آنها نامفهوم صحبت ميكنند.
چه اقداماتي بايد انجام داد؟
بسياري از اختلالهاي كاهش شنوايي ناشي از سر و صداي زياد، قابل پيشگيري است. اطلاع از منابعي كه صداهاي بلند توليد كرده و به اصطلاح آلودگي صوتي ايجاد ميكنند در اين قضيه بسيار مهم است. با كاهش زمان قرار گرفتن در معرض سر و صداهاي زياد، ميتوان خطر ابتلا به پيرگوشي را كاهش داد.
اگر با توجه به تمام علائمي كه گفته شد متوجه كاهش شنوايي خود شديد، بهترين و مهمترين كار در ابتدا، مراجعه به پزشك است. پزشك با در نظر گرفتن وضعيت شما درمان خاصي را پيشنهاد ميدهد. اين درمان بستگي به اين موارد دارد: سن، سلامت عمومي بدن و سابقه پزشكي شما، وسعت بيماري، تحمل شما نسبت به داروها و درمانهاي خاص، پيشبيني شما از دوره بيماري و عقيده شما. پس از تعيين اين مشخصات، پزشك ممكن است درمانهاي زير را ارائه دهد: خودداري از صداهاي بلند و كاهش دفعات مواجهه با اينگونه صداها، پاك كردن جرم گوش به منظور جلوگيري از آسيب احتمالي به شنوايي، وسايل كمكشنيداري مانند تقويتكنندههاي تلفن و آموزش لبخواني به افراد از طريق علائم بصري. علاوه بر تشخيص درصد كاهش شنوايي توسط پزشك، اطرافيان فرد مبتلا به پيرگوشي هم ميتوانند نقش مهمي در اين ميان داشته باشند. كاهش شنوايي فرد مبتلا را دچار استرس و ناراحتي ميكند و شما به عنوان اطرافيان فرد مبتلا ميتوانيد در اين شرايط با رعايت اصولي چند، به او كمك كنيد تا با بيماري خود كنار بيايد. سعي كنيد هرگاه با چنين فردي صحبت ميكنيد، چهرهتان را به سوي او بچرخانيد و رو در رو با او حرف بزنيد. زماني كه با آنها صحبت ميكنيد، سعي كنيد صداي مزاحم ديگري مانند صداي تلويزيون يا راديو در محيط نباشد. زماني كه غذا ميجويد، با او حرف نزنيد. موقع صحبت كردن، كمي بلندتر از حد معمول صحبت كنيد، ولي از فرياد زدن خودداري كنيد و در بيان صداها اغراق نكنيد. هميشه تلاش كنيد موضوع مورد بحث را از پيش با اين فرد در ميان بگذاريد. اگر احساس كرديد فرد مبتلا متوجه گفتههاي شما نشد، دوباره عبارات خود را كوتاهتر و سادهتر بيان كنيد و اگر قصد همصحبت شدن با چنين افرادي را در مكاني شلوغ مانند رستوران داريد، در مكاني نزديك به آنها بنشينيد.
تقويت كنندههاي شنوايي
همانطور كه اشاره شد، پزشك پس از معاينه درصد كمشنوايي فرد، از درمانهاي مناسب استفاده ميكند. يكي از موثرترين درمانها سمعك است كه البته درصد مفيد بودن آن به درصد شنوايي فرد بستگي دارد. اين وسيله كوچك در پشت گوش قرار ميگيرد و پزشك ميتواند در انتخاب بهترين نوع سمعك به شما كمك كند. به عنوان دومين راه ميتوان به استفاده از حلزون پيوندي اشاره كرد. اين وسيله از 3 قسمت ميكروفن و انتقالدهنده، پردازنده صوت و دريافتكننده تشكيل شده است. ميكروفن و انتقالدهنده در پشت گوش قرار ميگيرد كه صداها را تقويت ميكند. قسمت بعدي كه پردازنده صوت است، در كمربند بيمار جاي ميگيرد و صداها را به سيگنالهاي خاصي تبديل ميكند و به قسمت دريافتكننده ميفرستد. دريافت كننده نيز توسط پزشك در زيرپوست يكي از گوشها قرار ميگيرد و سيگنالهاي صوتي از آنجا به مغز مخابره ميشود و بيمار ميتواند صداها را واضحتر بشنود. راه ديگري كه ميتواند به بيماران مبتلا به پيرگوشي كمك كند، آموزش لبخواني به آنهاست. آنها از اين طريق قادر خواهند بود حتي بدون شنيدن صحبتها، مكالمه اطرافيان را با نگاه كردن به حركت لبها متوجه شوند و راه ديگر، استفاده از تقويتكنندههاي صداست كه روي تلفن و موبايل نصب ميشود و صداي خروجي از تلفن را براي فرد تقويت ميكند.
همه نكاتي كه اشاره شد، ميتواند به برقراري ارتباطي بهتر و موثر ميان فرد مبتلا به پيرگوشي و اطرافيانش كمك كند. اميد است با به كار بستن اين راهكارها، مشكل اين گونه افراد كم و كمتر شود.
حدود 30 تا 35 درصد از افراد 65 تا 75 سال به پيرگوشي مبتلا ميشوند.